ورود ســازمان تنظیــم مقــررات رســانه های صوت وتصویــر فراگیــر (ســاترا) بــه حــوزه تبلیغــات بنابــر یــک خــأ قانونــی کــه در حــوزه تبلیغــات رســانه های صوت و تصویــر و به صــورت کلی تــر در زمینــه تبلیغــات دیجیتــال وجــود داشــت، صــورت پذیرفــت. آیین نامــه تبلیغــات ســاترا در حــال حاضــر به عنــوان نســخه پیش نویــس منتشــر شــده و ســاترا کــه در نــگارش آن بــا بازیگــران مختلــف حــوزه صوت وتصویــر فراگیــر گفت وگــو داشــته اســت، همچنــان از نظــر ایــن بازیگــران و دیگــر کارشناســان حــوزه اســتقبال می کنــد. عاوه بــر این کــه ورود ســاترا بــه ایــن حــوزه بنــا بــه درخواســت مــردم و بــرای رســیدگی بــه مســائل آنهــا نیــز بــوده اســت. بــر همیــن اســاس در گفت وگــو بــا امیــر حاتمــی، مدیــر تنظیم گــری تبلیغــات ســاترا بــه بررســی بیشــتر ایــن موضــوع و چرایــی ورود ســاترا بــه حــوزه مذکــور پرداخته ایــم. متــن کاملگفت وگــو پیــش روی شماســت.

چرا ساترا به سراغ تدوین آیین نامه تبلیغات در رسانه های صوت و تصویر فراگیر رفته است؟ ســاترا بــا توجــه بــه چالش هــای حــوزه تبلیغــات و یــک خــأ قانونــی کــه در حــوزه تبلیغــات رســانه های صوت وتصویــر و بــه صــورت کلی تــر در زمینــه تبلیغــات دیجیتــال وجــود داشــت، تصمیــم گرفــت بــا تدویــن دســتورالعملی وارد ایــن حــوزه شــود و فرایندهــای آن را نظام منــد ســازد. مــا از ابتــدای کار بــه مطالعــه ســندهای بین المللــی پرداختیــم، از خبــرگان صنعــت مشــورت گرفتیــم و اســناد داخلــی را نیــز مطالعــه کردیــم، همچنیــن بــا رســانه های داخلــی نیــز مشــورت کردیــم و بــه یــک پیش نویــس رســیدیم و در نهایــت می خواســتیم کــه ایــن پیش نویــس نیــز بــه گفت وگــو گذاشــته شــود و از دیــدگاه مشــورتی دیگــران هــم کمــک بگیریــم. از همیــن رو تمامــی بندهــای ایــن دســتورالعمل را به صــورت یــک نظرســنجی منتشــر کردیــم و پیــش از اعــلام فراخــوان عمومــی، آن را به صــورت رســمی بــرای تمــام رســانه های صوت وتصویــر فرســتادیم و از آن هــا در بــاره آیین نامــه نظــر خواســتیم. لینــک نظرســنجی بــرای رســانه ها همچنــان بــاز اســت و انتشــار پیش نویــس را نیــز از ایــن رو انجــام دادیــم

تــا نظــر کارشناســان را جویــا شــویم. خیلــی صریــح و ســاده این کــه دســتورالعمل های موجــود تبلیغــات بســیار قدیمــی شــده و بــه هیچ وجــه بــا واقعیــت و الزامــات موجــود در فضــای رســانه تطابــق نــدارد. بــه مســائلی مثــل حقــوق کاربــر و جمــع آوری داده اشــاره ای نشــده اســت؛ لــذا بــا توجــه بــه شــکایات متعــدد کاربــران و افــکار عمومــی، ســاترا تصمیــم گرفــت حداقل در حــوزه مســئولیت خــود اقدامــی انجــام دهــد. مشکل چیست که با وجود نظرخواهی و مشورت گرفتن، برخی بازیگران اصلی این آیین نامه با آن مخالف اند؟ مــا فراینــد را طــی کردیــم. صاحبــان رســانه، متولیــان ایــن حــوزه هســتند و نظرات شــان برای مــان ارزشــمند اســت، از ایــن رو بــا برخــی رســانه ها مســتقیم صحبــت کردیــم، بــا توجــه بــه محدودیت هــای موجــود از نظــر کرونــا، مشــغله و زمــان، امــکان صحبــت رودررو بــا رســانه میســر نبــود و در نهایــت در 200همــه قالــب نظرســنجی از رســانه ها عمــل کردیــم. ایــن نظرســنجی به صــورت بند بنــد پیــش رفــت و ایــن حــق را بــرای رســانه ها قائــل شــدیم تــا نظــر خــود را در بــاره هربنــد آن ارائــه کننــد. ایــن دســتورالعمل در مرحلــه پیش نویــس اســت و شــاید بــا نظــرات کارشناســان، برخــی از بندهــای آن تغییــر یابــد. طبــق نظرســنجی مــا گرایــش بیشــتر رســانه ها ً نســبت بــه پیش نویــس در حــال حاضــر عمدتــا مثبــت اســت و نــگاه منفــی نــه کــه وجــود نداشــته باشــد، امــا انــدک و بیشــتر شــکلی اســت. تعــدادی از مــوارد را کــه بــرای برخــی مجموعه هــا نامفهــوم بــوده شفاف ســازی کردیــم. تعدادی از بندهای این آیین نامه باعث می شود که تبلیغات به سمت شبکه های اجتماعی بروند و تبلیغات زیاد دیگری در پلتفرم هـای داخلی نتوانند به نمایش در بیایند. ممکن است این موضوع باعث بی عدالتی شود؟ ایــن موضــوع بــه هیچ وجــه صحیــح نیســت. تبلیغــات غیررســمی و یــا کالاهایــی کــه امــکان قانونــی بــرای تبلیــغ رســمی ندارنــد، همیشــه بوده و خواهنــد بــود و ســهم اندکــی از صنعــت تبلیغــات را دارنــد؛ قابل حــذف هــم نیســتند. تبلیغــات در کانال هــای رســمی و قانونــی هــم ســهم خــود را دارنــد کــه ایــن پیش نویــس بــرای هــر دو طراحــی شــده اســت. از طــرف دیگــر نمی شــود از تــرس مهاجــرت برندهــا بــه کانال هــای غیررســمی حقــوق ابتدایــی کاربــر را نادیــده بگیریــم.

اعتقـــاد داریـــم کـــه ایـــن ســـند می توانـــد تبلیغـــات در ایـــن پلتفرم هـــا را تقویـــت کنـــد؛ چـــرا کـــه مـــا، هـــم کاربـــران را در نظـــر گرفتیـــم، هـــم پلتفرم هـــا را و کاری کردیـــم یـــک تعـــادل بیـــن ایـــن دو شـــکایاتی از ســـوی ً گـــروه ایجـــاد شـــود. مثـــلا کاربـــران وجـــود داشـــت کـــه چـــرا وی.او.دی هـــا بـــا وجـــود گرفتـــن حـــق اشـــتراک، تبلیغـــات پخـــش می کننـــد و مـــا در دســـتورالعمل تبلیغـــات نفـــی نکردیـــم و بـــه ًتجـــاری ایـــن موضـــوع را کلا سیاســـت تعدیلـــی روی آوردیـــم و اعـــلام کردیـــم کـــه دو تبلیـــغ می توانـــد در اول یـــا آخـــر محتـــوای وی.او.دی هـــا پخـــش شـــود و بایـــد بعـــد از پنـــج ثانیـــه، تبلیـــغ امـــکان «رد کـــردن» داشـــته باشـــد. مـــا بـــاور داریـــم ایـــن چارچـــوب اگـــر رعایـــت شـــود اثربخشـــی تبلیغـــات بیشـــتر می شـــود.

در هر حال پلتفرم ها برخی تبلیغات نظیر اقامت در کشورهای خارجی و تبلیغات تجمل گرایانه و نظایر آن را از دست می دهند! ببینیـــد اگـــــر موضــــــوعی قانونـــی اســـت و تقویت کننـــده جامعـــه مـــا باشـــد، هیـــچ منعـــی برایـــش گذاشـــته نشـــده، امـــا اگـــر قانونـــی نباشـــد مثـــل موضـــوع قمـــار یـــا فـــروش اســـلحه، تبلیـــغ آن ممنـــوع اســـت. هـــر کالا یـــا خدمتـــی کـــه از اســـتانداردهای فنـــی و کیفـــی برخـــوردار بـــوده و مجوزهـــای رســـمی را داشـــته باشـــد، هیـــچ مانعـــی بـــرای تبلیـــغ نـــدارد؛ اصـــل، قانونـــی بـــودن فعـــل اســـت. اگـــر هـــم غیرقانونـــی اســـت پلتفرم هـــا نبایـــد فعالیـــت غیرقانونـــی انجـــام دهنـــد. امــا برخــی مــوارد بــه هــر حــال بــه صــلاح برحســب قوانیــن ًکشــور نیســت و ســاترا صرفــا و سیاســت های کلــی موجــود در کشــور اقــدام می کنــد. ممنوعیت هایــی کــه در ســند وجــود دارد بــه ضــرر کســب وکارها نیســت و باعــث نمی شــود کــه یــک کســب وکار، محــدود یــا کوچــک شــود؛ لــذا مــا مصلحــت جامعــه را در نظــر گرفته ایــم. آیا ایـن حجم از نظارت ها برای تبلیغات صداوسـیما نیز صورت می گیرد یا خیر؟ سـاترا نهـاد ناظـر صوت وتصویـر فراگیـر اسـت و در ایـن دسـتورالعمل دربـاره تبلیغـات روی پلتفــــرم های صـــوت وتصویر فراــــگیر صحبـت می کنیـم. شـیوه و روش تبلیغـات در هـر بسـتری متفــاوت اسـت. این کـه در یک سـازمان یـا نهادی ایـن ارکان رعایـت می شـود یـا خیـر، متولیـان دیگـری دارد و ارتباطـی بـه موضـوع فعلی نـدارد و نبایـد بگوییم کـه اگر در فلان نهـاد این موضوعات وجـود نـدارد، پـس مـا هـم نبایـد رعایـت کنیـم. ما تنظیم گـر تبلیغـات در صداوسـیما نیسـتیم. در مورد درج عبارت «تبلیغ» ًلطفـا در آگهی های بازرگانی اینفلوئنسـرها توضیح دهید. ضرورت آن چیسـت و چگونـه مورد نظارت قرار می گیرد؟ ایـــن یـــک اســـتاندارد جهانـــی اســـت. وقتـــی اینفلوئنســـری برنـــدی را تبلیـــغ می کنـــد، بایـــد بـــرای کاربـــر مشـــخص شـــود کـــه ایـــن حرف هـــا تبلیـــغ اســـت یـــا خیـــر. در اروپـــا و برخـــی کشـــورها و حتـــی کســـب وکارها، به شـــدت روی ایـــن موضـــوع حســـاس و ســـخت گیرند و بـــرای کاربـــری کـــه شـــاید ســـواد رســـانه ای کمتـــر داشـــته باشـــد، بایـــد ایـــن موضـــوع بـــا نمـــاد یـــا نشـــانه ای مشـــخص شـــود. ایـــن مســـئله از حقـــوق بدیهـــی کاربـــر بایـــد جـــز مقـــررات و اصـــول ًاســـت و اصـــولا اخلاقـــی پلتفرم هـــا باشـــد. کاربـــر بایـــد بدانـــد محصـــول یـــا برنـــد در یـــک ســـناریوی طراحی شـــده از ســـوی اینفلوئنســـر معرفـــی و توصیـــه می شـــود، در غیـــر ایـــن صـــورت، طبـــق قوانیـــن قبلـــی کشـــور هـــم می توانـــد مصـــداق فریـــب و اغـــوای کاربـــر باشـــد. پیشـــنهاد می کنـــم مقـــررات تبلیغـــات و حتـــی دســـتورالعمل های ایـــن حـــوزه را مطالعـــه کنیـــد تـــا متوجـــه اســـتانداردها و حساســـیت ها و تبعـــات ایـــن موضـــوع شـــوید.

امیرحاتمی